1ste Paasdag

Van Palmpasen naar Pasen

De vroege lente is in de natuur een periode van groeikracht en licht, maar in de kerk of in onze spiritualiteit beleven velen van ons (een gedeelte van) deze periode als moeilijk. Vooral de lijdensweek is soms ‘zwaar’ en deze eindigt in een hoogtepunt op paaszondag. Hoe en waarom is dat zo? En hebben we de afgelopen periode kunnen gebruiken om te vasten, reinigen en lijden? Werd met kerstmis, na een stilteperiode, Christus in ons geboren. Nu met Pasen staat ons Ik of ons bewustzijn op. Maar eerst hebben we nog Palmpasen, het lentefeest en dat laat ons en onze kinderen andere en vrolijke aspecten beleven.

Palmpasen

De zondag voor Pasen noemen we Palmzondag. In de Christelijke kerk wordt de intocht van Jezus in Jeruzalem herdacht. De Bijbel vertelt dat vele mensen naar Jeruzalem gekomen waren om het Joodse Pascha (Joden vieren dan de uittocht & bevrijding uit Egypte) te vieren. Zij hadden van de vele wonderen van Jezus gehoord en kwamen hem nu jubelend tegemoet om hem als de langverwachte koning binnen te halen. Zij sneden palmtakken van de bomen en riepen Hosanna naar Jezus, die op een ezel gezeten Jeruzalem binnenreed. (Het lied Hosanna uit Jesus Christ Superstar geeft die jubelsfeer voor mij zo mooi weer.) De jubelstemming van Palmpasen is dubbel: Het is een laatste feestelijke uitspatting, maar doordat het in de vastenperiode valt en de lijdensweek in luidt, zit er ook iets wrangs in. In de week voor Pasen voelen sommige mensen dat het leven moeite kost. Ze zijn somber en lijden mee als een innerlijke kruistocht, maar je kunt het ook als een emotionele reiniging zien. Ervaar en voel die oude emoties of ballast en ontdoe je ervan te doen. Gelukkig wacht daar aan het einde de opstanding en herrijzenis.

Met Palmpasen lopen de kinderen van de Vrije Scholen met een palmpaasstok door de straten. De feestelijk versierde stokken zijn nu een teken van de naderende lente en verwijzen naar de palmtakken, waarmee Jezus Jeruzalem binnen gehaald werd. Boven op de stok zit een broodhaantje (lente) geprikt en de versierde hoepel symboliseert bij de kleuters de zonneschijf. De wat oudere kinderen maken vaak een kruis van houten stokken, die verwijst al naar Pasen. De kettingen van gedroogde vruchtjes en de takjes buxus doen ons denken aan de natuur die weer tot leven komt. Het is een vrolijk feest, maar wel op een ingetogen manier.

Pasen

Pasen is een feest, dat elk jaar op een wisselende datum valt. Het wordt gevierd op zondag, volgend op de eerste volle maan na de voorjaarsevening. Het ‘groeien’ van de maansikkel is ’s avonds leuk om met kinderen te volgen. Het verhaal gaat ook dat je met Pasen een haas in de maan kunt zien…

Pasen is het feest van de opstanding. In de kerk ligt de nadruk – naast een nieuw begin van het kerkjaar met o.a. de nieuwe jaarkaars – vaak nog op het lijden wat vooraf gaat aan de opstanding. De muzikale Passies gaan ook over het lijden en de kruisiging. De opstanding- wat het werkelijke Pasen is, heeft minder aandacht. Misschien omdat het moeilijker voor ons is om in mee te gaan? Of misschien dat de kerk ons vroeger niet ‘bewust’ wilde laten worden?

De opstanding van Christus na zijn kruisdood is eigenlijk pas voor oudere kinderen te begrijpen. De antroposofie voegt daar de opstanding van het ‘Ik’ aan toe, wat voor volwassenen een extra verdiepingsmogelijkheid biedt. Als we de leeftijdsperiodes (of ontwikkelingsfasen van Rudolf Steiner) bekijken, dan wordt het Ik geboren met 21 jaar. Pasen biedt ons de mogelijkheid om het Ik alsnog geboren te laten worden, mochten we daaraan voorbij gegaan zijn met onze 21 jaar of om jaarlijks die Ik-kracht te versterken.

Met kleine kinderen kunnen we het paasfeest het beste vieren door hen te laten beleven hoe in de natuur alles opnieuw tot leven komt. Ga met ze naar buiten! Hoor de vogels zingen, kijk naar de bloemen, plant viooltjes en sta samen vroeg op om de natuur wakker te zien worden en die groeikracht te ervaren. Snij een tak af van de krulwilg en versier met je kind tot paastak. Gedurende de wintertijd waren planten onder de aarde in diepe rust verborgen; met Pasen zien we overal in de natuur de krachten van het licht. De knopjes die de hele winter dicht waren zijn opgezwollen en soms al opengebarsten. Nu zien we het klein hoefblad, de viooltjes, het speenkruid en andere voorjaarsboden uit de aarde te voorschijn komen. Dit jaar zijn alle planten, bomen en struiken vroeg; we hebben een uitbundige lente. Eetbare kruiden plukken voor in de salade en/of kruidenboter, brengt het voedsel letterlijk dichter bij het kind. Binnen kun je in deze periode eieren verven, een boterschaapje maken of het boekje De Wortelkindertjes voorlezen.

De eieren en de paashaas die de eitjes komt brengen, gelden als symbolen voor Pasen en stammen nog uit de tijd van de Germanen. Zij kunnen, naast dat ze plezier geven, als beelden zorgen voor een geestelijke achtergrond. Daar zijn kinderen gevoelig voor en ze ‘snappen’  het zonder dat wij het ze hoeven te vertellen. Het ei gold heel vroeger als iets heiligs. Het is het symbool voor het ontkiemende leven, voor vruchtbaarheid dus. De paasbode die de kinderen de eieren brengt is de haas. Hij heeft bijzondere eigenschappen; de haas is een vreedzaam wezen, dat oog heeft voor de noden van een ander en zonder zelfzucht alles doet om een ander te redden. Daarmee beeldt hij de eigenschappen uit die ook Jezus ons laat zien. Met als hoogtepunt Zijn sterven om volgens de Kerk de mensen te ‘redden’.

Zo is Pasen het feest van de opstanding en het licht worden. Het geeft nieuwe impulsen en nieuwe groeikracht. Niet alleen in de natuur, maar ook in jezelf. Nieuwe dingen zijn in deze periode makkelijker te ontwikkelen. De opstanding va het ‘Ik’ maakt het ons bewust wat we doen en maakt ons sterk voor de komende zomer. Omdat die nieuwe impulsen ruimte nodig hebben, zijn we teruggekomen bij de vastenperiode met zijn reiniging en loslaten. Misschien kunnen we hier nog een klein stukje van meepakken? Bijvoorbeeld door het huis op te ruimen en goed schoon te maken en/of een reinigingskuurtje van thee of sappen te doen.

Marion Vreugdenhil

Natuurgeneeskundige & kleuterjuf De Vrije School Den Haag